Nikozja: atrakcje, zwiedzanie, historia. Co zwiedzić w stolicy Cypru?
Atrakcje Nikozji dzielą się na wiele różnych kategorii. Każdy znajdzie tu coś dla siebie, ale jeśli spodziewacie się fajerwerków, to może warto nieco zmniejszyć poziom oczekiwań. Czy oznacza to, że nie ma tu nic ciekawego? Nic z tych rzeczy! Zwiedzanie Nikozji w 1 dzień – wystarczy na przejście szlakiem najciekawszych atrakcji, przekroczenie granicy państw, spróbowanie czegoś smacznego i jeszcze na to, żeby zostać pogonionym przez wojsko. Nie słuchajcie opowieści, że to druga najbrzydsza stolica w Europie (po Podgoricy – z tym się akurat zgadzamy) i że nie warto na nią marnować czasu i pieniędzy. Co zobaczyć w Nikozji? Oceńcie sami.
SPIS TREŚCI
- Historia rozłamu
- Nikozja – atrakcje:
- Muzeum Cypryjskie
- Muzeum Etnograficzne
- Ulica Lidras
- Mur wenecki i Brama Famagustiańska
- Zielona Linia w Nikozji – Checkpoint Ledra
- Meczet Selimiye
- Dzielnica Laiki Geitonia
- Punkt widokowy – Shacolas Tower
- Katedra św. Jana Teologa
- Kościół Panagia Chrysaliniotissa
- Katedra św. Barnaby
- Pomnik Wolności
- Kolumna wenecka
- Dzielnica Samanbahce
- Büyük Han – Wielka Karczma
- Belediye pazari – bazar miejski
Podsumowanie
- Muzeum Cypryjskie
Rozłam
W roku 1960 Cypr formalnie uzyskał niezależność od Wielkiej Brytanii. Wydawałoby się, że będzie to nowy początek na wyspie, która od wieków była pod obcym jarzmem. Niestety historia potoczyła się inaczej. Tym razem to domowe spory z domieszką zewnętrznej ingerencji doprowadziły do kolejnych konfliktów. Tarcia pomiędzy tureckimi i greckimi Cypryjczykami oraz polityka ojca niepodległości Cypru – prezydenta abp Makariosa III stały się zarzewiem pierwszej wojny turecko – greckiej w roku 1963. W rezultacie rok później, na prośbę głowy państwa na wyspę przybyły siły ONZ. Stacjonują tam do dziś.
W kontekście wydarzeń na Cyprze datą wartą zapamiętania jest rok 1974. Organizacja greckich Cypryjczyków EOKA 2 oraz oddziały Gwardii Narodowej przeprowadziły wtedy zamach stanu, którego skutki są dla mieszkańców odczuwalne do teraz. Niedługo po przewrocie na wyspie wylądowały siły desantowe wojsk tureckich w liczbie 40 tys. żołnierzy. 22 lipca 1974 r. rząd grecki wystąpił o zawieszenie broni. Znamiennym przykładem późniejszych wydarzeń jest Warosia – dzielnica miasta Famagusta, zwana często Miastem Duchów. Po inwazji teren ten został odcięty od świata na pół wieku, a mieszkańcy wysiedleni.
W 1983 r. w części północnej Wyspy powołano Turecką Republikę Cypru Północnego – pseudo państwo, które na arenie międzynarodowej uznawane jest jedynie przez Turcję. Zwiedzanie Nikozji bez choćby krótkiego spaceru po części północnej stolicy Cypru nie da pełnego obrazu obecnej sytuacji poziomu życia po obu stronach barykady. A różnica jest naprawdę znacząca i warto dostrzec ją samodzielnie.
Nikozja: atrakcje, zabytki, zwiedzanie
Muzeum Cypryjskie
Największe Muzeum archeologiczne na Cyprze, którego kolekcja sięga czasów neolitu. Wśród eksponatów znajdują się przedmioty należące do naszych przodków odnalezione m.in. w trakcie prac badawczych: monety, ceramika, narzędzia i wiele innych. Ciekawym obiektem jest też sam budynek wybudowany równo 100 lat temu (1924), jeszcze za czasów brytyjskiej obecności na wyspie.
Muzeum Etnograficzne
Rezydencja Hadjigeorgakisa Kornesiosa, dragomana (przewodnika/tłumacza) żyjącego na przełomie XVII i XVIII w. mieści obecnie siedzibę Cypryjskiego Muzeum Etnograficznego. Budynek mający już ponad 200 lat jest pod szczególną ochroną państwa, a jego renowacja spotkała się z uznaniem społeczności międzynarodowej w postaci przyznania nagrody Europa Nostra. Dom zbudowano na planie litery P, a oprócz zwiedzania wnętrz można jeszcze zobaczyć niewielki ogród i coś na kształt lapidarium. Może i muzeum należy do atrakcji Nikozji, ale w naszej opinii nie stracicie zbyt wiele, jeśli przypadkiem je ominiecie…
Ulica Lidras
Główna ulica handlowa w południowej części Nikozji. Prowadzi do pieszego przejścia granicznego na północną stronę miasta – do linii demarkacyjnej zwanej Zieloną Linią. Ledra street (Lidras) tętni życiem – znajdziecie tu restauracje, markowe sklepy, kramiki z pamiątkami oraz wiele zabytków. Dobry punkt do rozpoczęcia zwiedzania atrakcji Nikozji.
Brama Famagustiańska - Mur wenecki
Zwiedzając Nikozję nie sposób nie zwrócić uwagi na otaczające miasto XVI w. mury. To pozostałość po panowaniu weneckim. Obwarowania miały 11 bastionów i 3 główne Bramy wjazdowe nazwane od miast, w których kierunku wiodą – Famagusta, Pafos i Kyrenia. Odwiedziliśmy tą pierwszą, będącą akurat w remoncie.
Zielona Linia w Nikozji - Checkpoint Ledra
W chwili publikacji tego wpisu mija właśnie 50 rocznica rozłamu państwa cypryjskiego (1974). Nikozja jest dziś ostatnią podzieloną stolicą Europy, silnie przypominającą historię zza naszej zachodniej granicy, choć doniosłość wydarzeń, które miały później wpływ na losy Europy i świata są jednak nieporównywalne. Na całej długości wyznaczonej linii znajdują się zasieki, druty kolczaste i posterunki wojska. Strzeliliśmy sobie w jakimś zapomnianym zaułku zdjęcie, za co kawałek dalej mocno nas skarcili. Trzeba uważać – Turcy są na to bardzo wyczuleni.
Meczet Selimiye
To zdjęcie z plakatu. 🙂 Oczywiście do meczetu doszliśmy, ale był w generalnym remoncie, a cypryjskich rusztowań raczej nie będziemy pokazywać. Pierwotnie była to chrześcijańska katedra św. Zofii, której budowa trwała ponad 150 lat. Za datę jej ukończenia przyjmuje się rok 1360, choć w wielu źródłach podkreśla się, że prace nigdy formalnie nie zostały ukończone. Katedra św. Zofii a dziś meczet Selimiye uznawana jest za najstarszy zabytek sztuki gotyckiej na Wyspie Afrodyty. Osmanowie, którzy w XVI w. przejęli władzę na Cyprze przebudowali budynek pod wiarę muzułmańską, m.in. z niedokończonych wież powstały minarety. Tak już zostało.
Dzielnica Laiki Geitonia
Idealne miejsce na spacer, znajduje się wewnątrz murów weneckich, nieopodal Ledry. Zabudowania pochodzą z XVIII w. i obecnie są pięknie odrestaurowane. Wśród wąskich i krętych uliczek odnajdziecie sklepy z pamiątkami, knajpy oraz punkt informacji turystycznej, od którego rozpoczęliśmy wędrówkę po atrakcjach Nikozji.
Punkt widokowy w budynku Shacolas Tower
Shacolas Tower mieści się niedaleko ul. Ledra. Punkt widokowy ulokowano na 11 piętrze budynku, w niewielkim, zamkniętym pomieszczeniu. Podczas naszego pobytu na Cyprze w roku 2023 wstęp kosztował 2,5 euro od osoby. Można stąd dostrzec największe atrakcje Cypru – to fakt, ale pisząc dostrzec mamy na myśli dobry trening sprawdzający wzrok, tym bardziej, że wszystko dzieje się przez… zabrudzone okna.
Katedra św. Jana Teologa
Powstała w 1662 r. w miejsce dawnego klasztoru Benedyktynów. Słynie z bogato zdobionego wnętrza – pięknych fresków oraz złoconego ikonostasu. Katedra uznawana jest za główną świątynię kościoła prawosławnego na Cyprze.
Kościół Panagia Chrysaliniotissa
Najstarszy bizantyjski budynek w stolicy Cypru, wzniesiono ok. połowy wieku XV. Znajduje się niedaleko linii granicznej, tuż przy murach, po stronie południowej. Poświęcono go Matce Boskiej od złotego lnu, której ikonę wg legendy znaleziono na lnianych polach.
Katedra św. Barnaby
Świeżo wybudowana i oddana z pompą w czerwcu 2021. Poświęcono ją św. Barnabie – patronowi Cypru. Katedrę wzniesiono w stylu bizantyjskim, mieści się tuż obok arcybiskupstwa po stronie południowej Nikozji. Miejscowi mają do niej mieszane uczucia, często podkreślając, że pieniądze na budowę należało przeznaczyć na renowację niszczejących kościołów.
Pomnik Wolności w Nikozji
Wzniesiony w roku 1973 (4?) dla upamiętnienia członków Narodowej Organizacji Cypryjskich Bojowników (EOKA), walczących m.in. przeciwko obecnym na wyspie Brytyjczykom. Poniżej głównej postaci reprezentującej Wolność, można dostrzec 2 rewolucjonistów ciągnących za łańcuchy unoszące więzienną kratę. Rzeźby osób wychodzących po schodach to ludzie wyzwoleni spod brytyjskiego panowania.
Kolumna wenecka
Usytuowana na placu Ataturka. Pierwotna kolumna została przeniesiona ze starożytnego miasta Salamina, które dziś również udostępnione jest turystom do zwiedzania. Niegdyś na szczycie kolumny znajdowała się rzeźba lwa św. Marka, symbolizująca panowanie weneckie, jednak w późniejszych wiekach Turcy usunęli ją a pomnik przewrócono. Wzniesiono go ponownie w XX w. już za czasów zarządzania wyspą przez brytyjską Koronę, a na szczycie znalazła się brązowa kula z datami zburzenia i ponownego odbudowania zabytku.
Dzielnica Samanbahce
Osiedle zbudowane już ponad 100 lat temu położone jest po stronie północnej. Dziś nazwalibyśmy je elementem programu mieszkalnictwa socjalnego, który obejmował wtedy 72 budynki ustawione w 5 rzędach. Mieszkania miały spory metraż – po 82 m2 każde. Osiedle zostało odnowione w roku 2003 i nadal jest zamieszkałe.
Büyük Han - Wielka Karczma
Tzw. Wielka Karczma, jedno z najważniejszych miejsc w Nikozji pamiętające jeszcze czasy osmańskie. Ulokowane jest po stronie tureckiej. Niegdyś były tu stajnie, magazyny oraz pokoje gościnne dla kupców i pielgrzymów. Dziś znajdziecie tu kilka kawiarni i restauracji oraz szereg sklepików z pamiątkami. Niewątpliwie Büyük Han należy do głównych atrakcji Nikozji.
Belediye pazari - bazar miejski
Zbudowany pomiędzy rokiem 1930 a 1932. Stanowił niegdyś główny bazar po stronie północnej Nikozji. Sprzedają tam niemal wszystko. Oprócz swojej podstawowej funkcji, był także miejscem spotkań i burzliwych tureckich dyskusji. Jego znaczenie podupadło po konflikcie w latach ’70 XX wieku. Tuż obok, na ulicy złotników, znaleźliśmy tabliczkę, informującą o dotarciu do punktu, z którego do każdego z 11 bastionów murów są dokładnie 804 metry.
Nikozja: atrakcje, zabytki, historia
Zwiedzanie Nikozji, wbrew zapowiedziom, było bardzo ciekawie spędzonym czasem. W ciągu jednego wrześniowego dnia przeszliśmy wraz z małym 4latkiem 16 km, znajdując chwilę na odpoczynek, obiad i pamiątki. Atrakcje Nikozji są ulokowane niedaleko siebie, ale znacząco różnią się kondycją i dostępnością w zależności od flagi, pod którą stoją. W trakcie naszego 7 dniowego pobytu na Cyprze odwiedziliśmy wiele innych niesamowitych miejsc, które warte są uwagi. Wśród nich znalazła się Warosia – zwana także Miastem Duchów. Jeśli chcecie zobaczyć, jak wygląda tętniący niegdyś życiem kurort po 50 latach całkowitej izolacji od świata, to wycieczka do Famagusty będzie dobrym pomysłem.